De werking van GABA
GABA en zijn werking hebben plaats binnen de oplopende hectiek van het menselijk bestaan. De vele impulsen die het leven ons biedt kunnen naast fysieke vermoeidheid namelijk ook leiden tot mentale uitputting. In dit geval is er sprake van uitputting van stoffen die in onze hersenen verantwoordelijk zijn voor het doorgeven van signalen; de zogenoemde neurotransmitters. In dit artikel behandelen we de werking van één van deze alomtegenwoordige stoffen; GABA.
Stimulerende en remmende neurotransmitters
GABA staat voor Gamma-aminoboterzuur en deze neurotransmitter heeft een remmende functie in ons centrale zenuwstelsel. Hoewel remmend in eerste instantie misschien niet als iets positiefs klinkt, voorkomt het overactieve hersenen en bevordert het ontspanning.
GABA is een aminozuur (bouwstof van alle eiwitten) dat vaak voorkomt in micro-organismen, planten en gewervelde dieren. Het staat bekend als één van de belangrijkste neurotransmitters in ons centrale zenuwstelsel.
Onder de meer dan 100 neurotransmitters in ons lichaam maken we onderscheid tussen stimulerende (exciterende) en remmende (inhiberende). Stimulerende neurotransmitters sporen de hersenen aan tot actie. Een bekend voorbeeld van een dergelijke neurotransmitter is dopamine. In onze hersenen zijn verschillende dopamine-routes aanwezig die van invloed zijn op het motiverende aspect van ons beloningsmotiverende gedrag. Het anticiperen op de verschillende soorten beloningen zorgen voor een verhoogt dopamineniveau, bijvoorbeeld door te sporten of de liefde te bedrijven.
GABA: de belangrijkste remmende neurotransmitter
Waar dopamine zorgt voor een stimulans van het brein categoriseren we GABA dus als remmende neurotransmitter. En onder de vele neurotransmitters is het aminozuur zeker niet de eerste de beste. GABA is namelijk het beste paard van stal wat remmende neurotransmitters betreft.
In 1910 kwamen onderzoekers tot de ontdekking dat GABA aanwezig is in de biologische weefsels van zoogdieren. De neurologische werking ervan kwam echter pas eind jaren ’50 aan het licht.
In het hersenweefsel vinden we GABA in de hypothalamus. Dit hersengebied ligt ter hoogte van de oogzenuwen en is onderdeel van het zogenoemde limbische systeem. Dit deel van de hersenen zorgt voor balans in het lichaam. Zo reguleert het onder andere onze emotie, behoefte en genot, maar ook onze slaapcyclus en lichaamstemperatuur. Daarnaast zorgt de hypothalamus als hormoonklier voor de afgifte van hormonen.
De aanmaak van Gamma-aminoboterzuur in de hersenen gebeurt onder begeleiding van glutamaat, een stimulerende neurotransmitter. De combinatie van glutamaat en andere elementaire stoffen stellen de hersenen instaat om GABA aan te maken. Als neurotransmitter communiceert het informatie van zenuwcel tot zenuwcel en in gezelschap van stimulerende neurotransmitters zorgt het aminozuur dat de vele ontwikkelingen in ons lichaam uitgebalanceerd zijn. Wanneer er bijvoorbeeld bepaalde fundamentele cellen van ons zenuwstelsel (neuronen) overactief raken, is de neurotransmitter in staat deze overactiviteit af te remmen.
De werking van GABA op angst
In verschillende onderzoeken naar menselijk gedrag zijn de rol van de GABA-neuronen meegenomen om te kijken welke invloed deze hebben op angst. Opvallend is dat meerdere studies de positieve werking van GABA op angstgevoelens benadrukken. Eerder benoemden we al het belang van de wisselwerking tussen de stimulerende en remmende neurotransmitters, en de daaropvolgende lichamelijke balans. Een recent gepubliceerde studie wijst bovendien uit dat GABA als remmende neurotransmitter de meeste invloed heeft op glutamaat. Dit is de neurotransmitter die ons onder andere instaat stelt om te praten, denken en informatie te verwerken.
Uit onderzoek is bijvoorbeeld naar voren gekomen dat hoe meer glutamaat receptoren aanwezig zijn, hoe hoger het intellect van iemand is. Een teveel aan glutamaat is echter niet iets wat we zouden moeten ambiëren. Een overschot leidt namelijk geregeld tot neurologische aandoeningen zoals autisme, ALS, Gilles de la Tourette, migraine, Fibromyalgie en slapeloosheid. Om een overschot aan glutamaat te voorkomen is GABA de remmende neurotransmitter die zijn stimulerende tegenhanger onder de duim weet te houden. Dit voorkomt een overvloed aan prikkels voor ons centrale zenuwstelsel, waar neurologische en psychiatrische aandoeningen vaak ten grondslag liggen.
De werking van GABA op slaap en stress
Uit een vorig jaar gepubliceerde meta-analyse naar de werking van Gamma-aminoboterzuur is naar voren gekomen dat ontoereikende GABA-waarden verband houden met stress en slapeloosheid. De GABA-neuronen reguleren namelijk de routes in de hersenen die stress- en angstreacties afleggen. Dit is de voornaamste reden dat medicatie tegen angst en slaapproblematiek vaak gebruik maakt van stoffen die in staat zijn om de GABA toevoer te beïnvloeden. Door de binding van Gamma-aminoboterzuur met GABA-receptoren te verhogen, kunnen de remmende signalen van het aminozuur beter gereguleerd worden wat tot gevolg heeft dat stress, slapeloosheid en angst verminderd.
Maar heeft GABA ook bijwerkingen?
Naast dat Gamma-aminoboterzuur je wapent tegen angstgevoelens biedt het dus ondersteuning bij stress en slapeloosheid. Maar heeft de stof dan ook negatieve bijwerkingen?
Over GABA zijn er geen noemenswaardige neveneffecten bekend. Bovendien is er onvoldoende onderzoek gedaan naar de bijwerkingen van de stof om te kunnen zeggen wat de specifieke bijwerkingen zijn. In een enkel geval kunnen kortdurend tintelingen ontstaan. Van bijwerkingen na langdurig gebruik in hoge doseringen is echer geen wetenschappelijke informatie bekend. Wel is het advies om soms te pauzeren met suppletie omdat ons lichaam snel weerstand voor de stof opbouwt. Bij suppletie van hoge concentraties GABA (5 -10 gram) kan dit van invloed zijn op de functie van de alvleesklier.
Tot slot
De werking van GABA als remmende neurotransmitter behoedt ons voor de gevoelens van angst. Daarnaast wordt door een verhoogde binding van de stof aan de GABA-receptoren gezorgd voor een betere regulatie van de signalen van het aminozuur wat stress en slapeloosheid terugdringt. Al met al is GABA dus een veelzijdige stof waarvan we het bestaansrecht zeker niet onder stoelen of banken kunnen steken.
Bron: https://www.sohf.nl/nieuws/werking-van-gaba
Referenties
- De Leon AS, Tadi P. (2021). Biochemistry, Gamma Aminobutyric Acid. StatPearls, Treasure Island.
- Selhub, E. M., Logan, A. C., & Bested, A. C. (2014). Fermented foods, microbiota, and mental health: ancient practice meets nutritional psychiatry. Journal of physiological anthropology, 33(1), 2.
- Berridge, K. C. (2007). The debate over dopamine’s role in reward: the case for incentive salience. Psychopharmacology, 191(3), 391-431.
- Powers M. (2012). GABA supplementation and growth hormone response. Medicine and Science in Sports and Exercise, 59, 36-46.
- Tritsch NX, Granger AJ, Sabatini BL. (2016). Mechanisms and functions of GABA co-release. Nature Reviews Neuroscience, 17(3), 139-45.
- Peek AL, Rebbeck T, Puts NA, Watson J, Aguila MR, Leaver AM. (2020). Brain GABA and glutamate levels across pain conditions: A systematic literature review and meta-analysis of 1H-MRS studies using the MRS-Q quality assessment tool. Neuroimage.
- Mariani J, Coppola G, Zhang P, Abyzov A, Provini L, Tomasini L, Amenduni M, Szekely A, Palejev D, Wilson M, Gerstein M, Grigorenko EL, Chawarska K, Pelphrey KA, Howe JR, Vaccarino FM. (2015). FOXG1-Dependent Dysregulation of GABA/Glutamate Neuron Differentiation in Autism Spectrum Disorders. Cell, 162(2), 375-390.
- Hepsomali P, Groeger JA, Nishihira J, Scholey A. (2020). Effects of Oral Gamma-Aminobutyric Acid (GABA) Administration on Stress and Sleep in Humans: A Systematic Review. Frontiers in Neuroscience, 14, 923.
- Shao W, Liu W, Liang P, Song Z, Israel O, Prud'homme GJ, Wang Q, Jin T. (2020). GABA requires GLP-1R to exert its pancreatic function during STZ challenge. Journal of Endocrinology. 6(3), 207-222.
