Een vitamine D tekort: alles wat je moet weten
Het grote aantal mensen met een vitamine D tekort is zorgwekkend. Recent data-onderzoek toont aan dat circa 53 procent van de wereldbevolking kampt met een tekort, waarvan een kwart zelfs met een ernstig tekort. Voornaamste reden: de ietwat bescheiden zonnestralen die maar sporadisch het oppervlak van onze huid weet te bereiken. En dit gebrek aan de zonnevitamine brengt onaangename gevolgen met zich mee.
Naast vermoeidheid en zwakkere botten heeft een tekort namelijk invloed op het functioneren van organen als ogen, schildklier en huid, maar het kan ook psychische klachten veroorzaken. Om je te behoeden voor deze ongemakken doken we wederom in de vitamine D-materie.
Hoe ontstaat Vitamine D tekort?
Een vitamine D tekort ontstaat door de beperkte stralingssterkte van de zon en de bescheiden hoeveelheid die van het nutriënt aanwezig is in voedingsmiddelen. Onze huid maakt onder invloed van Uv-straling van de zon vitamine D aan. Dit proces verzorgt voor meer dan 90 procent de vitamine D waarde in ons lichaam. Het overige deel halen we uit voeding zoals vette vis en in beperkte mate uit vlees en eieren. Daarnaast zijn er kwetsbare groepen voor wie het een zeldzaamheid is om oog in oog te staan met het stralende gezicht van de zon. Hierbij moet je denken aan zuigelingen en ouderen. Deze groepen hebben baat bij een verhoogde vitamine D inname. De grote afhankelijkheid van een stralende zon zorgt voor een grotere behoefte aan het nutriënt, helemaal in ons koude kikkerlandje, waar de zon maar zo’n vijf maanden per jaar fel genoeg is.
Vitamine D waarde in ons bloed
Volgens het NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) is de vitamine D streefwaarde 30 nmol/L voor volwassenen jonger dan 70 jaar. Voor ouderen is de streefwaarde 50 nmol/L.
Variabelen als leeftijd, huidskleur, gezichtsbedekking en zwangerschap kunnen er echter voor zorgen dat een andere waarde nagestreefd dient te worden.
Verlaagde vitamine D waarden zijn een veelvoorkomend probleem. Zo heeft ongeveer 50 procent van de thuiswonende ouderen een vitamine D spiegel van onder de 50 nmol/L. Voor ouderen in verzorgingshuizen is dit aantal zelfs 85 tot 90 procent.
Overheden en wetenschappelijk verenigingen passen regelmatig het vitamine D suppletie advies aan naar actuele standaard. Zo adviseerde het gezondheidssecretariaat van het Verenigd Koninkrijk in oktober vorig jaar om vitamine D te suppleren ter bevordering van de weerstand en immuniteit.
Bovendien kunnen recente onderzoeksresultaten de aanleiding zijn om het vitamine D suppletie advies aan te passen. Afgelopen zomer bespraken we bijvoorbeeld nog de meest recente onderzoeksresultaten over vitamine D en de werking op ons immuunsysteem.
De ontwikkelingen en het verdere onderzoek naar de zonnevitamine gaat intussen gestaag door. In een recent onderzoek betogen medische experts bijvoorbeeld dat een dosering van 800 - 1000 IE (20 - 25 mcg) per dag voor alle volwassenen van toepassing is.5 Vooral gezien de meeste vitamine D supplementen in deze doseringen te koop zijn en – niet geheel onbelangrijk – er algehele consensus onder experts bestaat dat doseringen tot 4000 IE (100 mcg) per dag veilig zijn.
Vitamine D tekort & oogproblemen
Onze ogen stellen ons in staat om de wereld om ons heen waar te nemen. Dit maakt ze één van de organen waarvan iedereen hoopt dat ze het leven lang meegaan. Uit onderzoek van University College London blijkt dat vitamine D een bijdrage levert aan een duurzaam en vitaal leven van je ogen. Voornamelijk de rol die het nutriënt speelt ter bescherming van het verouderingsproces van de ogen. Het op muizen uitgevoerde onderzoek toonde aan dat toediening van vitamine D zorgde voor een afname van netvliesontsteking en -veroudering. Door deze veranderingen verbeterde de visuele functies waardoor we kunnen stellen dat de zonnevitamine leeftijdsgebonden visuele achteruitgang kan tegengaan.
Droge ogen
Daarnaast brengen we een vitamine D tekort geregeld in verband met het zogenoemde droge-ogen-syndroom. Deze aandoening is één van meest voorkomende oogziekten en ontstaat doordat de ogen niet genoeg traanvocht kunnen aanmaken waardoor het oog bescherming mist. Uit een vorige jaar gepubliceerde meta-analyse in Acta Ophthalmologica (medisch tijdschrift voor oogheelkunde) bleek dat een tekort aan de zonnevitamine verband houdt met slechter zicht en minder traanproductie. Bovendien bleek dat patiënten met droge ogen een gemiddelde vitamine D waarde hadden die lager was dan bij gezonde controles. Uit dit onderzoek komt naar voren dat een vitamine D tekort een risicofactor kan zijn voor het krijgen van droge-ogen-syndroom.
Wat betekent Vitamine D tekort voor de schildklier?
De hoeveelheid onderzoek naar vitamine D in relatie tot het immuunsysteem is de laatste jaren sterk toegenomen. Bijkomend voordeel hiervan is dat – mede door toeval – ook andere indicaties van het nutriënt ontdekt zijn. Zo blijkt een tekort verband te hebben met een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie).
Onze schildklier scheidt hormonen af die verantwoordelijk zijn voor onze stofwisseling. Wanneer het orgaan niet optimaal functioneert kan dit vervelende gevolgen hebben zoals gewichtstoename of -verlies, vermoeidheid, kou, zweten en onrust.
Een verklaring voor de lage vitamine D spiegel bij hyperthyreoïdie patiënten is de eventuele slecht opneembaarheid in de darmen. Daarnaast is het mogelijk dat het lichaam niet instaat is om het nutriënt te activeren. Om het precieze verband tussen een vitamine D tekort en hyperthyreoïdie aan te tonen is echter meer onderzoek noodzakelijk. Pas dan kan gesteld worden of een vitamine D tekort hyperthyreoïdie in de hand werkt, of dat het tekort een consequentie is van de schilklieraandoening.
Duizelig?
Een vitamine D tekort is ook in verband gebracht met duizeligheid. Uit verschillende onderzoeken is namelijk naar voren gekomen dat bij patiënten met terugkerende BPPD (benigne paroxysmale positioneringsduizeligheid) sprake was van een vitamine D tekort. Uit een meta-analyse bestaande uit vijf onderzoeken bleek bovendien dat vitamine D suppletie een preventief effect heeft op het terugkeren van BPPD. Voor BPPD patiënten met lage D-waarden is het daarom het overwegen waard.
Hoe lang duurt herstel van een vitamine D tekort?
Een vitamine D tekort kan vervelende lichamelijke consequenties met zich meedragen. Naast eerdergenoemde gevolgen is een tekort in verband te brengen met botproblemen als osteoporose (botontkalking). Door deze aandoening neemt de kans op botbreuken aanzienlijk toe. Daarnaast kunnen spierkramp, -pijn en -trillingen ontstaan.
Hoe lang het duurt om volledig te herstellen van een vitamine D tekort is afhankelijk van je leeftijd en vitamine D spiegel. Ondanks de vele variabelen zijn de meeste schattingen dat volledig herstel minstens 3 tot 4 maanden in beslag neemt. Het is aan te raden om met je arts de beste strategie te bepalen.
Psychische klachten door vitamine D tekort
Ons vrolijke zomerse gevoel staat geregeld haaks op de grauwe, grimmige dagen die onze winter donker kleurt. Er zijn onderzoeken die suggereren dat er samenhang bestaat tussen een vitamine D tekort en depressieve gevoelens. Het is echter niet geheel duidelijk of de oorzaak ook leidt tot het gevolg. Het zou namelijk ook kunnen dat door depressieve gevoelens een vitamine D tekort ontstaat, bijvoorbeeld doordat mensen besluiten om niet meer naar buiten te gaan.
Daarentegen heeft onderzoek naar de geestelijke gezondheid van vrouwen tijdens en na de zwangerschap wel doortastende resultaten opgeleverd. De meta-analyse, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Advanced Biomedical Research, behandelt vitamine D spiegels, angst en slechte slaapkwaliteit in relatie tot zwangerschap. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat depressieve gevoelens na zwangerschap zoals PPD (post partum depressie) en kwaliteit van slapen direct te linken zijn aan een vitamine D tekort. Ondanks dat de behandelde onderzoeken verschillende beperkingen vertonen is het belang van toereikende vitamine D waarden in allen benoemt. Vooral met betrekking tot de preventie van PPD, angst en slechte slaapkwaliteit tijdens de zwangerschap.
Wat zijn de symptomen van een D-tekort op de huid?
Eén van de eerste indicatoren van een tekort aan vitamine D is onze huid. Een doffe, droge huid duidt op ontoereikende waarden van het nutriënt. Daarnaast ga je sneller zweten. De huid is één van onze belangrijkste organen aangezien het een natuurlijk barrière vormt tegen ongewenste invloeden van buitenaf.
Uit een meta-analyse uitgevoerd door dermatologen is naar voren gekomen dat vitamine D vele functies uitoefent in onze organen en weefsels waar zich vitamine D ontvangers bevinden. De onderzoekers stellen dat het nutriënt een centrale rol inneemt binnen de dermatologie. Niet alleen omdat de synthese in de huid plaatsvindt, maar ook door de veelzijdige werking die de zonnevitamine heeft bij huidaandoeningen zoals acne, schilfers, roodheid of eczeem. Bij deze aandoeningen is het verstandig om de vitamine D waarden te meten en suppletie te overwegen.
Tot slot
Het belang van vitamine D en de implicaties die een tekort met zich meebrengt zijn na het lezen van dit artikel zonneklaar. Gelukkig zien ook overheden het belang van het nutriënt voor weerstand en immuniteit in waar ze dus het suppletie advies op aanpassen. Zo is volgens medische experts 20 – 25 mcg per dag de aanbevolen dosering voor volwassenen. Tekorten kunnen problemen aan organen als ogen, schildklier en huid opleveren. Daarnaast kunnen klachten als duizeligheid en slapeloosheid voorkomen, maar ook psychische klachten zoals angst en PPD (post partum depressie). Alles bijeengenomen kunnen we daarom de noodzaak van een adequate zonnevitamine inname niet genoeg benadrukken.
Bron: https://www.sohf.nl/nieuws/een-vitamine-d-tekort-alles-wat-je-moet-weten
Referenties
- Amrein, K., Scherkl, M., Hoffmann, M. et al. (2020). Vitamin D deficiency 2.0: an update on the current status worldwide. European Journal of Clinical Nutrition, 74, 1498–1513.
- Bouillon R. (2017). Comparative analysis of nutritional guidelines for vitamin D. Nature Reviews Endocrinology, 13(8), 466-479.
- NHG. (2018). Laboratoriumdiagnostiek Vitamine D-deficiëntie (LESA). https://www.nhg.org/themas/publicaties/laboratoriumdiagnostiek-vitamine-d--defici%C3%ABntie-volledige-tekst
- Daneshkhah, A. Agrawal, V. Eshein, A. et al. (2020). The Possible Role of Vitamin D in Suppressing Cytokine Storm and Associated Mortality in COVID-19 Patients. MedRxiv.
- Griffin, G. Hewison, M. Hopkin, J. et al. (2021). Preventing vitamin D deficiency during the COVID-19 pandemic: UK definitions of vitamin D sufficiency and recommended supplement dose are set too low. Clinical Medicine Journal.
- Lee V, Rekhi E, Hoh Kam J. et al. Vitamin D rejuvenates aging eyes by reducing inflammation, clearing amyloid beta and improving visual function. Neurobiology of Aging, 33(10), 2382-2389.
- Liu J, Dong Y, Wang Y. (2020). Vitamin D deficiency is associated with dry eye syndrome: a systematic review and meta-analysis. Acta Ophthalmologica, 98(8), 749-754.
- Miteva MZ, Nonchev BI, Orbetzova MM. et al. Vitamin D and Autoimmune Thyroid Diseases - a Review. Folia Medica, 62(2), 223-229.
- Mackawy AM, Al-Ayed BM, Al-Rashidi BM. (2013). Vitamin d deficiency and its association with thyroid disease. International Journal of Health Sciences, 7(3), 267-275.
- Rhim GI. Effect of Vitamin D Injection in Recurrent Benign Paroxysmal Positional Vertigo with Vitamin D Deficiency. International Archives of Otorhinolaryngology, 24(4), 423-428.
- Jeong SH, Lee SU, Kim JS. Prevention of recurrent benign paroxysmal positional vertigo with vitamin D supplementation: a meta-analysis. Journal of Neurology.
- Fallah M, Askari G, Asemi Z. Is Vitamin D Status Associated with Depression, Anxiety and Sleep Quality in Pregnancy: A Systematic Review. Advanced Biomedical Research, 9(32).
- Navarro-Triviño FJ, Arias-Santiago S, Gilaberte-Calzada Y. Vitamin D and the Skin: A Review for Dermatologists. Actas Dermo Sifiliogr, 110(4), 262-272.
